ارائه روشی بهینه برای مسیریابی انتقال مصدومان مبتنی بر زلزلۀ احتمالی (نمونۀ موردی: شهر تبریز)

مقدمه: زلزله به عنوان یکی از مهم ترین ناملایمات طبیعی زمین، همواره در زمان کوتاهی، خسارات غیرقابل جبرانی را به پیکره سکونتگاه های بشری وارد ساخته است. یکی از مهم ترین مسائلی که بعد از زلزله با آن مواجه می شویم انتقال مصدومان و حادثه دیدگان زلزله به اماکن امن و مراکز درمانی است. بعد از زلزله، سیستم حمل و نقل شهری به عنوان مأمن و راهی برای حمل و نقل امدادی، اطفای حریق و مانند آن عمل می کند. شهر تبریز یکی از شهرهای بزرگ و مهم ایران است که در جایگاه پهنه با خطر بسیار بالای زلزله قرار دارد. مجاورت با گسل تبریز و وجود سرمایه های عظیم صنعتی، فرهنگی و تاریخی، شهر تبریز را به عنوان خطرناک ترین شهر از نظر خطر زمین لرزه معرفی می کند. وجود بافت های فرسوده زیاد همراه با معابر تنگ و باریک با عرض کم و لزوم صرفه جویی زمان در امداد رسانی، لزوم یک مسیریابی بهینه برای تخلیۀ آسیب دیدگان زلزله را در این شهر اثبات می کند. روش: مدل اصلی به کار رفته در این مقاله مدل تحلیل شبکه است که از توابع طول مسیر، سرعت حرکت در مسیر، نوع مسیر و موانع موجود در مسیر و شاخص closeness در آن استفاده شده است. علاوه بر توابع مورد استفاده در مدل عوامل و معیارهایی از قبیل ظرفیت مراکز درمانی، خطرپذیری مکان و... نیز در فرایند تحقیق دخیل بوده است. روش تحلیل شبکه در این تحقیق به صورت یک فرایند سلسله مراتبی4 مرحله ای است. یافته ها: نتایج به دست آمده نشان می دهد که زمان انتقال مصدومان از 3 الی 30 دقیقه در نوسان است و میانگین آن معادل 14/8 دقیقه است. در زمینۀ مراکز درمانی و میزان مراجعات می توان گفت که بیمارستان ارتش، سینا، 29 بهمن و شهریار به دلیل قرار گرفتن در مسیر تقاطع های غیر همسطح یا دوری از مراکز بحران بدون مسیر (مراجعه) و بیمارستان های کودکان، امام رضا (ع) و شمس به دلیل نزدیکی بیشتر به مراکز بحرانی و قرار گرفتن در مسیر بهینه دارای 2 مسیر (مراجعه) هستند. نتیجه گیری: در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت زمان به دست آمده در این تحقیق برای حمل مصدومان به مراکز درمانی بهینه نیست و باید بازنگری اساسی در جانمایی مراکز درمانی نسبت به مراکز بحران و خطر صورت گیرد.